Historische bodemvondsten Hengstdijk

Door Karel-Jan Kerckhaert

Bedevaart

Een bedevaart of pelgrimage is een (pelgrims)reis naar een plaats die een bijzondere betekenis heeft binnen een religie. Het kan zijn dat de plaats verbonden is met de stichter of een heilige van een religie, of op een andere manier een belangrijke plaats inneemt in de geschiedenis van een religie. Ook kan het een plaats van een openbaring, een verlichting of een religieus bovennatuurlijk wonder zijn.

Alvorens te vertrekken wilden de pelgrims iets concreets van de heiligheid van het bedevaartsoord meenemen naar huis. De vloeistoffen (wijwater of heilige olie) werden bewaard in een flesje ofwel in een ampul, die om de hals werd gedragen.

Pastoor Bongenaar schrijft in zijn geschiedenis van Hengstdijk uit 1956 dat in 1161 een dijk aangelegd wordt langs de noordzijde van de Vogel. Enkele jaren later wordt hierlangs een parochie gesticht en zo ontstaat Hengstdijk. Wie momenteel door het dorp loopt zal waarschijnlijk amper kunnen geloven dat er hier 850 jaar geleden al mensen woonden. Niets bovengronds herinnert meer aan die lang vervlogen tijd. Aangezien ik al jaren door Hengstdijk loop op zoek naar overblijfselen uit dit verleden weet ik dat er in de bodem toch nog genoeg te vinden is. Meestal zijn het kogels of muntjes waarop vaak niet veel meer te lezen valt dan een paar letters van een opschrift of een jaartal. Dit jaar (2010) heb ik echter een middeleeuwse (1400-1450) bedevaartsampul gevonden (foto).

De ampul is 5 bij 3 cm groot en is gemaakt van een legering van lood en tin. Aangezien hij hol is neem ik aan dat er iets in heeft gezeten. De buitenkant van het Hengstdijkse exemplaar is versierd met twee slordig afgebeelde wapens. De lelies die hierin voorkomen vormen wel aanleiding te vermoeden dat het oorspronkelijk uit Frankrijk komt.

Uit Zeeuwse bodem zijn tot nu toe slechts 50 van deze ampullen bekend wat het toch wel tot een bijzondere vondst maakt. Een vraag die ik mezelf heb gesteld is: hoe komt zoiets vanuit Frankrijk in de Zeeuwse klei terecht. Het antwoord is waarschijnlijk als souvenir. Iedereen die wel eens op bedevaart is geweest of iemand kent die dat heeft gedaan zal kunnen beamen dat altijd souvenirs mee naar huis genomen worden. Zelf denk ik altijd dat zo´n souvenir voornamelijk bedoeld is om aan te kunnen tonen dat je op een bepaalde plek bent geweest. Dit is in de middeleeuwen waarschijnlijk niet anders zijn geweest. Wellicht is het toen nog belangrijker geweest om te kunnen aantonen waar je was geweest.

Het is toch wel apart als je bedenkt dat er in de 15de eeuw een inwoner van Hengstdijk (zeer waarschijnlijk) te voet op bedevaart naar een plaats in Frankrijk is gegaan. Daar heeft hij/zij onder andere een ampul gekocht om thuis te kunnen laten zien waar hij/zij was geweest. Doordat het daarna per ongeluk ooit verloren is, kon het eeuwen later worden teruggevonden. Natuurlijk blijven er een heleboel vragen zoals ‘wie was die persoon’, waarom ging hij op bedevaart’, ‘ging hij alleen op reis’ en ‘heeft de bedevaart hem uiteindelijk opgeleverd wat hij/zij wilde. Dit zijn vragen waar we waarschijnlijk nooit het antwoord op zullen weten. Toch weet ik één ding zeker en dat is dat de Hengstdijkse bodem ons meer kan vertellen over het rijke verleden van het dorp.

foto ampul foto ampul foto ampul foto ampul

Hierboven ziet u 3 foto's van de gevonden ampul. De 4e foto is een foto van een komplete ampul. Klik op een van de foto's voor een grotere weergave.